Powinowactwa z wyboru: Jak w ziarnie trzymam nienazwaną przyszłość. Spotkanie polsko-litewskie

Powinowactwa z wyboru: Jak w ziarnie trzymam nienazwaną przyszłość. Spotkanie polsko-litewskie

Uczestnicy: Jarosław Fazan, Beata Kalemba, Mindaugas Kvietkauskas, Rasa Rimickaité, Tomas Venclova, Joanna Zach

Spotkanie polsko-litewskie z okazji ukazania się „Traktatu poetyckiego” Czesława Miłosza w tłumaczeniu Tomasa Venclovy.

Traktat poetycki powstał w latach 1955-1956. Jego treścią są dzieje poezji polskiej w XX wieku, a raczej – jak mówi Miłosz – „refleksją nad jej miejscem wśród wydarzeń historycznych tego stulecia”. Gdy w roku 2001 ukazał się anglojęzyczny przekład Traktatu, Helen Vendler napisała o nim, że jest to – obok Ziemi jałowej Eliota – jeden z najwybitniejszych poematów XX wieku. Co sprawia, że po upływie wielu dekad i w transpozycji na odmienne realia kulturowe utwór Miłosza znajduje wciąż głęboki oddźwięk, a jego sens nie ulega przedawnieniu?

W roku obecnym, nakładem litewskiego wydawnictwa Apostrofa oraz Fundacji Pogranicze w Sejnach, ukazał się pierwszy przekład Traktatu poetyckiego na język litewski. Autorem tego przekładu jest Tomas Venclova – poeta, przyjaciel i partner Miłosza w dialogu, który w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku przyniósł istotny przełom w stosunkach kulturalnych między Polską i Litwą. Dialog poetów, który dotyczył historii i teraźniejszości, zakorzenienia i wygnania, polityki i sztuki, znajduje w tym przekładzie swoją kolejną odsłonę – tym razem w materii poetyckiej, jako dialog osobowości twórczych, dialog języków i kultur.

Litewski przekład Traktatu będzie okazją do rozmowy na temat poezji Miłosza i jej litewskich kontekstów, aktualności poematu i swoistości jego litewskiej wersji, a także roli poezji w kształtowaniu krytycznej świadomości naszych czasów.

To ostanie spotkanie z cyklu POWINOWACTWA Z WYBORU – serii spotkań literackich poświęconych dialogom twórców i dzieł, wymianie myśli i doświadczeń, twórczej wolności i odpowiedzialności. W kręgu tematów znalazły się związki przyjaźni, powinowactwa umysłów, różnorodne filiacje artystyczne – to, co stanowi „organiczne” spoiwo literatury, co przekracza granice i sprzeciwia się ograniczeniom.

Tomas Venclova – poeta, lituanista i slawista. Profesor literatury rosyjskiej i literatur słowiańskich na Uniwersytecie Yale (New Haven). Badacz poezji rosyjskiej (m.in. Wiaczesława Iwanowa, Borysa Pasternaka, Anny Achmatowej, Maryny Cwietajewej, Osipa Mandelsztama, Josifa Brodskiego) i polskiej (m.in. autor monografii Aleksandra Wata). Tłumacz literatury pięknej na język litewski – głównie poezji rosyjskiej i polskiej, a także anglosaskiej. Jeden z najwybitniejszych poetów współczesnych, doktor honoris causa kilku uniwersytetów, odznaczony m. in. Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej. Inicjator – wraz z Czesławem Miłoszem – wielu przedsięwzięć o charakterze kulturalnym i społeczno-politycznym, mających na celu ożywienie i pogłębienie dialogu polsko-litewskiego i litewsko-polskiego.

Mindaugas Kvietkauskas – literaturoznawca, poeta, eseista i tłumacz. Profesor w Instytucie Literatury Litewskiej i Folkloru w Wilnie, w latach 2019-2020 Minister Kultury Republiki Litewskiej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej, laureat nagrody Związku Pisarzy Litwy. Badacz wielojęzycznej literatury Wilna okresu wczesnego modernizmu, twórczości Czesława Miłosza oraz literatury i piśmiennictwa litewskich Żydów. Aktywny uczestnik debaty o litewskiej kulturze pamięci i litewskiej kulturze narodowej.

Organizatorami spotkania są KBF – operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Litewski Instytut Kultury, Ośrodek Badań nad Twórczością Czesława Miłosza