W(y)kluczenia: Lekcja z apokalipsy – spotkanie wokół książki „Planeta Piołun” Oksany Zabużko

W dyskusji wezmą udział poetka Ołesia Mamczycz, artystka Marta Romankiv oraz Yulia Berezhko-Kaminska, pochodzącą z Buczy ukraińska poetka i sekretarzyni Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy. Spotkanie poprowadzi Urszula Pieczek, tłumaczka języka ukraińskiego i autorka.

Trudno o bardziej aktualną książkę niż „Planeta Piołun” czołowej ukraińskiej pisarki Oksany Zabużko. Zbiór esejów, który ukazał się w Polsce w przededniu rosyjskiej napaści na Ukrainę, mieści w sobie odpowiedzi na wiele z pytań, które wybrzmiewają dziś szczególnie mocno.

„Wygląda na to, że przywracając sobie tożsamość w wojnie o niepodległość, Ukraińcy nareszcie, po raz pierwszy, zobaczyli, jak wiele mają światu do powiedzenia” – pisze Zabużko w jednym z esejów. „Planeta Piołun” to więc refleksja tak nad ukraińską kulturą i jej – wciąż w dużej mierze nieznanymi w Polsce – twórcami i twórczyniami, jak i o tożsamości i ciągłym jej zagrożeniu, czy to przez militarną agresję, czy próby jej wymazywania albo zachodnią obojętność na jej głos.

Ukraina, która wyłania się z esejów Oksany Zabużko, to też jednak kraj i wspólnota, na które z podziwem patrzymy teraz: nieugięte, stawiające opór. „Bo nie wolno zastraszać tych, których przodkowie przeżyli rok 1933 i 1986. Skutki mogą być dalekie od oczekiwań. Niewykluczone, że jest to najważniejsza lekcja, którą Ukraina wyniosła ze swojej apokalipsy” – pisze Zabużko w eseju poświęconym katastrofie w Czarnobylu.

„Planeta Piołun” jest książką, która domaga się dziś „głębokiego czytania”: „rozmowy z czytelnikiem o naszych czasach, prowadzonej w obecności innego tekstu”. Do takiej rozmowy zapraszamy w towarzystwie naszych ukraińskich gościń.

„W(y)kluczenia” to cykl debat organizowanych od lipca 2021 roku w Pałacu Potockich w ramach programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. Głośne premiery książkowe są w nim punktem wyjścia do rozmowy o sytuacji mniejszości, migracji, ekologicznej wrażliwości, polityce troski, prawach kobiet, społecznych i ekonomicznych nierównościach. Gośćmi i gościniami interdyscyplinarnych spotkań są autorzy i autorki, twórcy i twórczynie, badacze i badaczki oraz działacze i działaczki, którzy wystąpią w podwójnej roli: czytelników i czytelniczek oraz komentatorów i komentatorek rzeczywistości. Kuratorką cyklu jest Aleksandra Lipczak.

Do tej pory dyskutowaliśmy m.in. z Anną Cieplak, Anną Dobrowską, Małgorzatą Lebdą, Łukaszem Barysem, Magdaleną Moskal, Mają Heban, Marcinem Żyłą, Miko Czerwińskim, Natalią Saratą, Przemysławem Wielgoszem. Na kolejne rozmowy zapraszamy: 16 maja, 20 czerwca, 26 września, 17 października, 21 listopada oraz 5 grudnia 2022 roku.
Organizatorem debat z cyklu „W(y)kluczenia” jest KBF – instytucja kultury Miasta Krakowa, operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO i współgospodarz Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20. Partnerem marcowego spotkania jest Wydawnictwo Filtry.

——————

Ołesia Mamczycz (1981) – ukraińska poetka. Ukończyła eksperymentalny kierunek twórczość literacka na Kijowskim Uniwersytecie im. Tarasa Szewczenki. Mieszkała na przedmieściach Kijowa w komunie twórczej. Zajmuje się edukacją alternatywną, promocją czytelnictwa, pracuje też jako redaktorka w wydawnictwach dla dzieci i młodzieży. Autorka tomików poetyckich: „Perekotybole” (2005), „Obkładynka” (2014), „Sonce piszło u dekret” (2014) oraz 10 książek dla dzieci. W Polsce jej wiersze były publikowane na stronach: Babiniec Literacki i ArtPapier oraz w antologii „Wschód – Zachód. Wiersze z Ukrainy i dla Ukrainy” (2014; tłum. Aneta Kamińska). Laureatka festiwalów „Twoje talenty, Ukraino” (1992), „Młode wino” (2001), Biennale sztuki aktualnej (2004). Nagrody: „Kultrewansz” (2004), „Blagovist” (2006), „Urba-skrzyżowanie (2014), Top Barabuka (2020), BookForum Best Book Award (2021). Stypendia: burmistrza Kijowa dla uzdolnionej młodzieży (2001); prezydenta Ukrainy dla Młodzieży Twórczej (2004); Lane`a Kirklanda Fundacji Liderzy Przemian (2021-22, Kraków).

Marta Romankiv – urodzona we Lwowie. Jest artystką interdyscyplinarną, twórczynią instalacji, prac wideo oraz sytuacji społecznych. Ukończyła kierunek ceramiki artystycznej w Lwowskim Państwowym Instytucie Sztuki Dekoracyjnej i Stosowanej. Kontynuowała studia w Polsce – na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, a tytuł magistry uzyskała na Akademii Sztuki w Szczecinie. Jest doktorantką Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Swoją działalność skupia głównie wokół tematu wykluczenia społecznego, a zwłaszcza tematyki narodowości, obywatelstwa oraz związanych z tym nierówności społecznych, jak i problemów tożsamościowych. Jej projekty najczęściej mają charakter partycypacyjny, i znajdują się na pograniczu stref aktywizmu, nauk społecznych i sztuki. Artystka mieszka i pracuje w Polsce od 2015 roku.

Yulia Berezhko-Kaminska jest pochodzącą z Buczy ukraińską poetką, dziennikarką, redaktorą, autorką ośmiu książek poetyckich, zwyciężczynią licznych nagród literackich (m.in. imienia Tarasa Szewczenki, Hryhora Tyutyunnyka i Oleksandra Olesa), a także sekretarzyni Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy. Przed wojną zajmowała się pracą i wspieraniem młodych autorów, organizując skierowane do nich projekty literackie i konkursy. Jest również współautorką wielu zbiorów, almanachów i antologii poetyckich, częstą gościnią radia i telewizji oraz aktywną uczestniczką literackich wydarzeń w różnych regionach Ukrainy.

Urszula Pieczek – redaktorka, autorka, tłumaczka. Z wykształcenia ukrainistka i polonistka. Obecnie w „Gazecie Wyborczej” wydawczyni i producentka podcastów. Wieloletnia pracownica sektora kultury

Partnerem spotkania jest Wydawnictwo Agora.