O Pałacu Potockich

Pałac Potockich. Spotkaj się z kulturą

Rynek Główny 20 | Kraków

Pałac Potockich to kulturalne miejsce spotkań w sercu historycznego Krakowa. To także punkt wymiany doświadczeń i współpracy środowisk lokalnych oraz miejskich. Tworzymy otwarte i tętniące życiem miejsce kreatywności, dialogu i innowacji.

Na początku każdego miesiąca prezentujemy program najciekawszych premier książkowych, wykładów, koncertów, spotkań festiwalowych, warsztatów dla dzieci i młodzieży oraz aktywności wellbeing.

Od 2021 roku współgospodarzami Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20 są KBF, Miesiąc Fotografii, Galeria Bunkier Sztuki oraz księgarnia Compare Bookstore.

#1 Pałac Potockich. Bliżej kultury

Misją Pałacu Potockich jest tworzenie otwartego i zrównoważonego miejsca dla dialogu kultury i nauki, działań społecznych, edukacyjnych oraz innowacji.

Pałac Potockich to wspólne dobro sektora kultury oraz mieszkańców(-anek) i gości Krakowa, budowane w partnerskiej współpracy z instytucjami, fundacjami i stowarzyszeniami na rzecz lepszej przyszłości dla twórców(-czyń) i odbiorców(-czyń).

1

Głównym obszarem działalności Pałacu Potockich jest prezentowanie jakościowej, zróżnicowanej i interdyscyplinarnej oferty wydarzeń kulturalnych, otwartej i różnorodnej, dopasowanej do potrzeb różnych grup odbiorców.

W ramach tych działań prezentujemy zarówno wydarzenia otwarte, jak i warsztatowe dla mniejszych grup; przygotowywane przez KBF i zewnętrznych organizatorów; wydarzenia jednorazowe, cykliczne i festiwalowe. Chcemy, aby miejsce tętniło życiem przez czas.

2

W Pałacu Potockich stwarzamy przestrzeń do rozmowy przedstawicieli(-lek) sektora kultury, organizacji pozarządowych i aktywistów(-tek), którym na sercu leży zrównoważony rozwój oraz chęć zmiany społecznej. Działania obejmują wsparcie początkujących twórców(-czyń), lokalnych inicjatyw czy laboratoriów innowacji.

Celem Inkubatora w Pałacu Potockich jest tworzenie jakościowej oferty wydarzeń, nowoczesnych rozwiązań i standardów pracy w kulturze, a także rozwijanie sieci partnerstw wokół wspólnych przedsięwzięć.

3

Z racji prestiżowej lokalizacji nawiązującej do dziedzictwa kulturalnego Krakowa, a także miejskiego charakteru działań KBF, Pałac Potockich to naturalna przestrzeń do działań dyplomatycznych, konferencyjnych, promocyjnych oraz biznesowych, prowadzonych przez instytucje kultury, placówki dyplomatyczne, podmioty miejskie oraz komercyjne.

Aktywności międzynarodowej służy również mieszkanie rezydencjalne w Pałacu Potockich, z którego przez cały rok korzystają pisarze(-rki) i tłumacze(-czki) w ramach programu wsparcia rozwoju twórczego Krakowa Miasta Literatury UNESCO.

#2 Pałac Potockich. Bliżej historii 

Każde miejsce wokół krakowskiego Rynku to opowieść o wielowiekowych dziejach miasta, a Pałac Zbaraskich, częściej nazywany już Pałacem Potockich, kumuluje prawdziwe genius loci Krakowa.

Pałac Potockich to jedna z najstarszych i najbardziej reprezentacyjnych przyrynkowych kamienic krakowskich. Dzieje tego budynku, rozpoczynające się siedemset lat temu, były zmienne i często burzliwe. Najstarszy przekaz źródłowy dotyczący kamienicy pochodzi z 1336 roku – wiemy, że była wówczas własnością krakowskiego patrycjusza Hermana z Raciborza. Możemy jednak przypuszczać, że kamień węgielny pod jej budowę został położony już w 1257 roku.

W ciągu swojej długiej historii kamienica należała do sześciu kasztelanów krakowskich, szeregu zamożnych mieszczan i rodzin szlacheckich, a jej nazwa zmieniała się w zależności od nazwiska nowego właściciela (m.in. Regulińska, Zbaraskich, Potockich, Jabłonowskich).

Dopiero w XVII wieku po przebudowie kamienicy i nadaniu jej elewacji wczesnoklasycystycznej budynek zyskał miano pałacu magnackiego. Od drugiej połowy XVIII wieku fasada, a także rozkład pokoi, kamienne posadzki i dekoracyjna boazeria na pierwszym piętrze (piano nobile) nie uległy większym zmianom.

W kamienicy przez stulecia działały m.in.: warsztat bednarski, pracownia krawiecka i jubilerska, apteka, a później księgarnia, zaś w jej piwnicach funkcjonował szynk. Za czasów księcia Stanisława Jabłonowskiego na dziedzińcu hodowano ptaki. Jego druga żona, Wanda z Ossolińskich, w średniowiecznych podziemiach Pałacu kazała zamurować drewnianą skrzynkę ze szczątkami ukochanego pieska, mopsiczki Grypsi (obecnie zdobi to miejsce pamiątkowa płyta).

Dużym wydarzeniem w historii tego nowożytnego już budynku, a także ówczesnego właściciela hr. Eliasza Wodzickiego była wizyta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który z salonu narożnego (obecna sala czerwona) oglądał przemarsz cechów krakowskich urządzony na jego cześć przez Bractwo Kurkowe i który następnie spędził tydzień w tej krakowskiej rezydencji.

W 20. i 30. XX wieku latach Pałac Potockich był miejscem, w którym tętniło życie towarzyskie i intelektualne Krakowa. Organizowano tu nie tylko przyjęcia, kolacje i bale, lecz także imprezy charytatywne, koncerty czy biletowane spotkania noworoczne. Zgromadzone w ten sposób środki właściciele przeznaczali m.in. na Koło Kresowe, Klub Młodych Polek, a także na organizację wystaw edukacyjnych w sieni Pałacu. Kres świetności rezydencji nadszedł w czasie II wojny światowej, kiedy budynek zajęli niemieccy okupanci, zaś po wojnie – żołnierze radzieccy.

Pałac Potockich przez niemal trzy ostatnie dekady był siedzibą Goethe-Institut promującego język i kulturę Niemiec. Uważa się, że pewną rolę w decyzji Pelagii Potockiej o zaproszeniu właśnie tej instytucji mógł odegrać kultywowany w rodzinie sentyment do Johanna Wolfganga Goethego. Podobno niemiecki twórca nawiązał relacje z rodziną Potockich poprzez księcia Antoniego Radziwiłła, kompozytora muzyki do Fausta, wystawianego jeszcze za życia poety.

Po przeprowadzce Instytutu do nowej siedziby (od 2021 roku zajmuje on przestrzenie przy ul. Podgórskiej 34 w Krakowie), obecni właściciele Pałacu, czyli Jan Franciszek i Danuta (z d. Stadnicka) Potoccy, postanowili zachować kulturalny charakter i atmosferę tego miejsca, a także kontynuować rodzinne tradycje z przeszłości. W porozumieniu z miejskimi instytucjami kultury, KBF oraz Wydziałem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa powstał pomysł połączenia w tym miejscu działalności kulturalnej kilku podmiotów miejskich i niektórych organizacji pozarządowych. Pałac Potockich stał się w ten sposób miejscem współdziałania i „współpracy zamiast konkurencji”, jak głosi główne hasło Programu Rozwoju Kultury w Krakowie do roku 2030.

– Pałac Potockich to otwarta przestrzeń dla ważnych rozmów o kulturze i dziedzictwie kulturowym miasta, miejsce prowadzenia dyplomacji kulturalnej Krakowa, codziennych spotkań artystów, organizatorów festiwali i wydarzeń oraz samych mieszkańców – mówił w dniu otwarcia Robert Piaskowski, Pełnomocnik Prezydenta Krakowa ds. Kultury. – To miejsce jest w pewnym sensie takim węzłem, przestrzenią współdzieloną. Spotykają się w nim sztuka, muzyka, literatura i nowoczesne idee. Choć pałac wywołuje skojarzenia z przestrzenią niezwykle ekskluzywną, wolimy myśleć o nim jako o prawdziwym forum wymiany pomysłów i doświadczeń.

***

Od 6 czerwca 2021 roku współgospodarzami Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20 są KBF oraz Galeria Bunkier Sztuki. Sąsiadami są: księgarnia Compare Bookstore, Miesiąc Fotografii w Krakowie, Kraków Miasto Literatury UNESCO oraz redakcja kwartalnika „Czas Literatury”.

Źródło informacji historycznych: Maria Hennel-Bernasikowa, Pałac Potockich w Krakowie (róg Rynku i Brackiej). Zarys dziejów, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2016.

* Pałac Potockich. Spotkaj się z kulturą: https://palacpotockich.krakow.pl
Rynek Główny 20 @palacpotockichkrakow palacpotockich@kbf.krakow.pl

Poczytaj o nas na stronie Google Arts & Culture.